De Auteursbond heeft op 17 oktober de campagne AI=Jatwerk gelanceerd. Het NGTV steunt deze campagne. Met de campagne vraagt de beroepsvereniging van schrijvers en vertalers aandacht voor de grootschalige inbreuk op het auteursrecht door techbedrijven door de massale inzet van Artificial Intelligence (AI). Daarnaast benadrukt de Auteursbond de waarde van door mensen geschreven en vertaald werk.
Copyright genegeerd
Percy Balemans is zowel lid van het NGTV als van de Auteursbond en zij steunt de campagne eveneens. We vragen haar het hemd van het lijf over deze ontwikkeling.
Percy: “Ik ben naast vertaler van zakelijke en creatieve teksten ook boekvertaler. Eerder dit jaar werd bekend dat Meta voor het trainen van hun AI-tool gebruik heeft gemaakt van een illegale database met zo’n 7,5 miljoen boeken en 81 miljoen wetenschappelijke artikelen. Het copyright van boeken ligt bij de auteur en voor de vertaling ligt deze bij de vertaler. Deze rechten zijn niet voor niets zo geregeld. Als schrijver of vertaler stop je al je creativiteit in je teksten. Die toegevoegde waarde is jouw verdienste, jouw inkomen.”
Onschatbare waarde
Percy vervolgt: “Techbedrijven gebruiken deze teksten zonder toestemming om hun AI-tools te trainen. Zonder iets hiervoor te betalen. Dat is jatten. Toen dit aan het licht kwam, heeft de Auteursbond aan schrijvers en vertalers gevraagd om te inventariseren hoeveel van hun boeken in die database voorkomen. Dat aantal was schrikbarend hoog. De techbedrijven geven aan dat ze de wettelijk rechthebbenden niet willen betalen, want zij vinden dat er sprake is van zogenaamd ‘fair use’. Maar ondertussen verdienen zij veel geld aan de illegaal verkregen informatie, want deze is van onschatbare waarde: zonder al deze teksten als input is AI niets waard. Dat is tegenstrijdig.”
Invloed van AI op vertaalwerk
Heeft AI zoveel invloed op het beschikbare vertaalwerk? Percy beaamt dat zij en collega’s dit zeer zeker merken. Percy: “Voor het zakelijke vertaalwerk zie ik een daling in het aantal opdrachten, omdat bedrijven zelf een tekst via een AI-tool laten vertalen. Of ik krijg een machinevertaling aangeleverd met het verzoek om deze in de juiste stijl te herschrijven. Dat kost vaak nog meer tijd dan dat ik de tekst zelf vertaal, terwijl je er minder voor krijgt betaald; je hoeft de tekst tenslotte alleen maar ‘even’ te corrigeren. Veel mensen denken dat de feiten en teksten uit AI kloppen, maar dat is vaak onterecht. Verder zie je in AI-teksten veel clichématig taalgebruik; de tekst is saaier en ook wollig beschreven. En AI heeft soms hele lappen tekst nodig om een boodschap over te brengen.”
AI als bedreiging
Percy vervolgt: “Ik zie AI als een bedreiging voor onze branche. Ik gebruik AI dan ook om principiële redenen én om ethische redenen niet. Want al die datacentra die gebruik van AI-tools mogelijk maken, slurpen energie en dat heeft een grote impact op het milieu wereldwijd. Verder blijkt uit onderzoeken, dat mensen die veel AI-tools gebruiken, minder creatief kunnen denken, het brein wordt lui. Ik moet er niet aan denken om mijn creativiteit op het spel te zetten.”
Behoud van creatieve teksten
Diversiteit en creativiteit maken teksten uniek. Percy: “Ik werk momenteel aan de vertaling van een thriller. Ik vind het een uitdaging om de juiste taal te vinden die past bij een personage in een specifieke situatie in het verhaal. Dat maakt mijn werk juist zo leuk. Auteurs en vertalers zorgen voor diversiteit en creativiteit in teksten en verrassen daarmee ook de lezers. AI-tools betekenen de dood voor de kunst van het schrijven en het vertalen.”